Chaos

‘Wij maken er iets moois van’, lees ik op de zijkant van de GFT-ophaalwagen van de gemeente. Ja, ik wil het graag geloven, want als je ergens iets goeds van maken kunt, is het wel het organische afval van groenten, fruit en tuin. Uit de chaos in die ophaalauto kan vruchtbare aarde, compost gemaakt worden. Als het goed gebeurt, wordt het waardevolle materie waar planten, bomen en struiken op kunnen gedijen. Voor het kweken van groenten zou ik liever eigen gemaakte compost gebruiken.

Aarde uit chaos. Onder chaos verstaan wij wanorde. Het woord stamt uit het Grieks en betekent: eindeloze ruimte, luchtruimte, atmosfeer, de nog ongevormde oermaterie vóór de schepping.

Ordening

Hoe ontstaat uit wanorde, orde?

Compost ontstaat niet door afval op een hoop te gooien. Er moet een proces op gang gebracht worden door ordening. De taal geeft veel aan, want in ’t Latijn is compos(i)tum, van componere: bijeenbrengen, ordenen, te ruste leggen. En dat doe je bij het maken van een goede composthoop of het vullen van een compostvat.

Het verkleinde afval wordt laag om laag met dierlijke mest, aarde, water, kalk en gesteentemeel opgebouwd en tenslotte afgedekt. Te ruste gelegd!

In dit geleide verteringsproces dat je op gang helpt, komen wormen, schimmels en bacteriën het afval omzetten. Zij doen het belangrijkste werk. Je kunt er ook nog compostpreparaten aan toe voegen, zoals dat in de biologisch-dynamische landbouw gebeurt. Preparaten van kamille, paardenbloem, duizendblad, brandnetel, eikenschors en valeriaan.

Als zo’n hoop of vat na ’n paar maanden klaar is, ruikt deze aarde goed. Er is donkere, nieuwe, energieke aarde ontstaan, die we ook wel humus noemen.

In de tuin zul je eigenlijk twee hopen of vaten moeten hebben. Want als je de hoop of het vat volgens het bovenstaande hebt gevuld, waar blijf je dan met het nieuwe afval?

Dat gaat dan op de “wachthoop”, totdat je weer genoeg hebt om een nieuwe hoop of vat te vullen.

Inmiddels is de eerste hoop wel klaar voor gebruik.

Je kunt de chaoshoop ook met de eigen “opruimdienst”, wormen enzovoort, alleen hun werk laten doen en na een jaar of meer is het ook weer aarde geworden, maar verrijkende compost of humus zal het niet zijn. Het is wel goed te gebruiken in de bloementuin.

Goudbezem

Wanneer je besluit om iets nieuws te gaan maken van het afval, zet dan ook de gouden bezem, de guldenroede bij de hoop of het vat.

Solidago virga aurea is de officiële benaming. Zijn oude Latijnse naam was Consolidae saracenias, oorspronkelijk vertaald als ‘heidens wondkruid’. Consolidare betekent vastmaken, verstevigen.

Wij kennen het woord consolideren, duurzaam maken, in de betekenis van ‘het tot stilstand komen van (ziekte)’. De gulden roede werd een bloedstollende werking toegeschreven door de Saracenen die het tijdens de Kruistochten gebruikten. 

Het kruid bevat saponinezuur en bitterstof en werkt samentrekkend en ontsmettend.

Het staat nu ook nog te boek als geneeskruid. Van het bovenste deel van de plant kunnen aftreksels en tinctuur gemaakt worden. De geneeskrachtige werking kan toegepast worden bij blaas- en nierziekten, nierstenen en darmontsteking. Ook bij astma, hoesten, suikerziekte, geelzucht, bedplassen en reuma. 

De gouden bezem is een vaste plant die tot een meter hoog kan worden. Dit voorjaar is er ook een in de Mercuurtuin geplant. De bijen brengen er graag een bezoek aan, evenals aan de hogere soort (anderhalve meter) de Canadese gulden roede, die kleinere bloemen heeft in vertakte bloemtrossen.

Margreet Voorhoeve