Thema avond Fybromyalgie 26 september 2013

Weergave van de lezing van Harry Scholberg

 Fibromyalgie: als je spieren pijn doen maar een dokter niets kan ‘vinden’.

Als iemand last heeft van fibromyalgie en je met je gewone manier van ‘kijken’ als dokter niets kunt ‘vinden’, betekent dat wellicht, dat je dus een andere manier van waarnemen nodig hebt …

Wellicht moet je dan je blik als arts iets durven te verruimen.

Om een begin te maken met dit verruimen van de blik wil ik graag wat citaten en observaties de revue laten passeren.

Allereerst het reeds genoemde citaat van Markus Sommer, een Duitse, antroposofisch huisarts: je hebt fibromyalgie als je spieren pijn doen maar een dokter niets kan ‘vinden’.

Van deze veelomvattende, maar wat vage omschrijving naar een beeld van een patiënte met fibromyalgie: het is net alsof m’n ziel is gevangen in m’n lichaam als een krijgsgevangene in een concentratiekamp …

Vervolgens naar de volgende, wat cryptische uitspraak van dokter Matthias Girke, een Duits antroposofisch internist: Beim Fibromyalgiesyndrom orientiert sich die astralische Organisations in den myalgiformen Schmerzen zum Nerven-Sinnes-System und verlässt ihre dynamische Wirksamkeit in der Bewegungsorganisation.

letterlijk vertaald: bij het fibromyalgie – syndroom is de astrale organisatie (cq. de ziel) met name gericht op de zenuw-zintuigpool, hetgeen zich uit in de myalgiforme (spierpijn-achtige) pijnklachten en verlaat de ziel haar dynamische (lees: opbouwende) activiteit in de bewegings- en spijsverterings mens.

Eigenlijk schetst Girke fibromyalgie dus als een excarnerende ziekte, een ziekte waar de ziel onvoldoende kan onderduiken in de onbewuste wereld van de organen om daar zijn herstellend en vitaliserend werk te kunnen doen.

Op dit punt wil ik graag even een korte toelichting geven op het functioneren van de ziel vanuit antroposofisch perspectief: onze ziel heeft als het ware twee ‘kanten’: een bewuste, vrije (niet aan fysieke organen gebonden) waarnemingskwaliteit en een onbewuste, in de orgaanwereld gebonden kwaliteit van opbouw en vernieuwing. Voor het gemak wil ik dit graag weergeven in de vorm van een lemniscaat, een liggende acht:

In deze figuur wordt met het open deel het vrije, ongebonden, als het ware geëxcarneerde deel van de ziel aangeduid, dat correspondeert met de bewuste, op het waarnemen gerichte kwaliteit van de ziel.

Het excarneren (letterlijk: uit het ‘vlees’ gaan) verwijst in dit verband naar de neiging van de ziel om te opereren in z’n vrije, ongebonden manier van zijn.

Met het gearceerde deel wordt het onbewuste gedeelte van het functioneren van de ziel aangeduid, die normaliter als het ware onderduikt in de orgaanwereld en daar – in samenwerking met het etherlichaam – processen van opbouw en herstel verzorgt.

Zoals te verwachten valt, is de manier waarop de ziel met het lichaam is verbonden (antroposofisch werkende artsen spreken in dit verband wel over de incarnatiediepte) afhankelijk van de plek waar je “kijkt”.

Hierboven geeft de linker figuur een schematische weergave van het drieledig mensbeeld, met bovenpool ofwel zenuw-zintuigpool, ritmisch middengebied en onderpool of stofwisselings-ledematengebied.

Zoals de rechter tekening laat zien is in de bovenpool, waar met name waarneemprocessen plaatsvinden, de ziel wat meer in z’n vrije, ongebonden dynamiek aanwezig.

In de onderpool, met daarin de onbewuste processen van stofwisseling die het bewegen mogelijk maken, opereert de ziel met name in z’n gebonden vorm.

In het middengebied is er een harmonisch engagement van de ziel met de daar aanwezige organen, gekoppeld met de golfslag van de ademhaling of de harteklop.

Laten we nog eens kijken, of we met deze uitleg de ietwat cryptische uitspraak van Herr Doktor Matthias Girke al wat beter kunnen begrijpen:

bij het fibromyalgie – syndroom is de astrale organisatie (cq. de ziel) met name gericht op de zenuw-zintuigpool, hetgeen zich uit in de myalgiforme (spierpijn-achtige ) pijnklachten en verlaat de ziel haar dynamische (lees: opbouwende) activiteit in de bewegingsmens

Als je fibromyalgie ziet als een excarnerende ziekte, dan bedoel je dus te zeggen, dat de ziel een toegenomen neiging heeft om de weefsels van de onderpool, dus de spieren en de buikorganen, als het ware los te laten en niet meer goed te verzorgen. Een andere manier om dit te zeggen, is dat de ziel als het ware teveel waarneemt in een gebied waar de opbouw zou moeten overheersen. Dit teveel aan waarneming correspondeert met de gevoelde pijn.

Hieruit volgt, dat het doel van medicatie of een antroposofische therapie zou kunnen zijn, om het engagement van de ziel met de organen van de onderpool opnieuw te stimuleren en faciliteren, met andere woorden om mensen met fibromyalgie te helpen om opnieuw of beter te incarneren in de onderpool en daarmee weer lekkerder in hun vel te komen zitten.

Dit zal geen geringe opgave zijn, zowel voor de patiënt als voor de antroposofisch werkend arts cq. therapeut, maar er wordt wel een richting zichtbaar waarlangs een therapeutisch appèl kan worden ingezet!

H. Scholberg, huisarts