Freek de Jonge sprak laatst over het lied “oude foto” een lied dat hij schreef voor Liesbeth List en dat ging over haar moeder die zelfmoord pleegde: “Je moet zo’n lied eindeloos herhalen en door die herhaling alle nuances van het verdriet doorleven, dan spoelt het schoon.”

Het verdriet aangaan, invoelen, doorleven, dan kun je het omvormen.

 

Beelden

Wanneer we naar de beelden kijken die mensen maken die in een depressie zitten, zien we donkere kleuren, zwaarte, duisternis, verstarring, verkramping, isolatie, afzondering, onbeweeglijkheid, apathie. Maar ook beelden van angst, boosheid en woede.

Op verschillende niveau’s kun je boosheid, woede, verdriet en ook het daaronder liggende verlangen herkennen.

 

Drieledig

In de depressie beleven we vooral het donker, en niet de impulserende kracht van het licht waardoor een gezonde dynamiek en ritme kunnen ontstaan. Alles wordt zwaar en vast. Je mist enthousiasme, blijdschap en verwondering als voeding voor je ziel.

Je mist de warmte, de geestkracht. Tegenover de depressie staat het manische waarin juist een overdaad van licht is, overmoedigheid, overmatig enthousiasme waarin je de houvast verliest.

 

Therapie

In de beeldende therapie kun je vanuit verschillende ingangen aan het werk.

* In de kunsten zie je dat juist pijnlijke ervaringen tot goede kunst leiden. Dat zie je in toneel, in boeken, in films, in muziek en zeker ook in schilderijen. In de therapie kun je diezelfde weg gaan. Je kunt de weg naar binnen gaan en aftasten wat daar leeft, wat je daar kunt ontmoeten. Je kunt dat zichtbaar maken in kleur, in vorm, in beweging. Je kunt er beelden bij maken. En zo op weg gaan om het hele landschap van je binnenwereld te leren kennen, ervaren, doorleven en daardoor te kunnen omvormen. Dan wordt je zwakte ook je kracht.

 

Een mooi beeld voor een depressie vind je in het weer, in de depressie ontstaan de buien. Het is heel verrassend om naar de Seizoenen van Vivaldi te luisteren en te horen en beleven hoeveel dynamiek en uitersten, ritme en afwisseling er bestaat tussen de seizoenen, maar ook binnen de verschillende seizoenen. In de afwisseling ontstaat het geheel.

 

* Een andere ingang is het dynamisch tekenen. De basis hiervan vormt de lemniscaat, of ook de 8. De lemniscaat is de basisbeweging van al het leven, is een stromende beweging van binnen naar buiten en weer van buiten naar binnen. Je vindt de lemniscaat en de spiraal in waterbewegingen, in schelpen, in de wijze waarop planten groeien vanuit de aarde naar de hemel, en via het zaad weer terug naar de aarde.

 

 

 

 

 

 

 

 

  

Maar ook in de beweging van binnen naar buiten en van buiten naar binnen zoals we die in de ademhaling zien. Zo komt er licht en ruimte. En in de beweging van centrum naar periferie en van periferie naar centrum zoals we die in de bloedsomloop herkennen, waardoor het hele organisme doordrongen en geïmpulseerd wordt. Meer verborgen herkennen we de lemniscaat in de bouw van het skelet, de spieren en organen van het lichaam.

In de oefeningen kun je wat vast zit weer in beweging brengen tot een huppelend bergbeekje aan toe, maar ook wat overbeweeglijk is weer tot rust brengen en tot vorm.

 

 

 

 

 

 

 *Een derde ingang vind je in de kleurenwereld. Laten we eens kijken naar het indigo-blauw, of grijsblauw. Dat is het blauw dat aan de buitenkant van oesterschelpen zit, maar ook bijvoorbeeld de kleur is van de neushoorn- en olifantenhuid. We zien de kleur in herfstige luchten. In de kunstgeschiedenis verschijnt deze kleur in de vroege Renaissance en vervangt dan de gouden achtergrond die in de Middeleeuwen het perspectief vormde waartegen het leven zich afspeelde. We zien die kleur b.v. bij Giotto di Bondone verschijnen wanneer de hemelse achtergrond plaats maakt voor een meer aards perspectief. In deze nieuwe tijd gaat de bewustzijnsziel zich ontwikkelen, dat is dat deel van de ziel waarin wij ons als ‘ik’ gaan beleven en waarin we onze vrijheid kunnen gaan ontwikkelen. We komen los te staan van de geestelijke wereld en tegenover de zintuiglijke wereld. Ook los van alle sociale verbanden waarin we vroeger leefden en gaan een eenzame weg van afzondering en verinnerlijking. Een noodzakelijke stap op onze ontwikkelingsweg naar een vrij en zelfstandig ‘ik’ waar vanuit we opnieuw de verbinding met de ander, met de wereld, en met de geest kunnen gaan zoeken.

 

Wanneer we kijken naar de verschillende cultuurperiodes (de Oud-Indische-, Oud-Persische-, Egyptische-, Grieks-Latijnse tot de huidige cultuurperiode) zien we een ontwikkeling vanuit de verbondenheid met de geestwereld in het purper, door alle warme kleuren rood, oranje en geel naar het licht in het groen, de fase waarin de Christus zich met de aardeontwikkeling verbindt, en reizen vandaar door het turqouise en blauw naar het indigo, waarin we nu leven naar het violet, waarin dan de nieuwe verbinding vanuit ons wezen met de omgeving tot stand komt.

We kunnen deze ontwikkeling ook herkennen in de levensfasen van de mens, vanaf de geboorte naar het sterven.

Veel depressieve klachten hangen nauw samen met deze weg, waarvan eenzaamheid en drempelervaringen een essentieel onderdeel zijn. Het kan een grote hulp zijn om meer zicht te krijgen op deze processen, en ook om je intensief met de kleurenwereld en het licht en donker te verbinden.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ook in deze beweging kunnen we de lemniscaat herkennen, (zie plaatje), vanuit een grote beweging van binnen naar buiten en weer terug naar binnen.

 

Irene van der Laag, kunstzinnig therapeute beeldend